‘Trump is misschien wel één van de beste kletsmajoors aller tijden. Net als mijn vader. Kletspraat kan soms het brein in de war brengen. Als je Trump gewoon ziet als een soort oplichter, dan lijkt zijn gedrag nog te begrijpen’, aldus Musk in 2016. Hij steunde Hillary Clinton. Waarom is Musk later overgelopen naar Trump? Is Elon Musk gek of geniaal of allebei? Waarom bemoeide hij zich met de verkiezingen in Duitsland? Kreeg hij zijn fortuin in de schoot geworpen of is hij self made?
De biografie “Elon Musk” uit 2023 door Walter Isaacson biedt een verhelderende inkijk in de drijfveren en het karakter van Musk. Iedereen die de acties van Elon Musk beter wil begrijpen, raad ik aan die biografie te lezen. Trump en Musk lijken misschien twee handen op één buik maar het werd mij duidelijk dat zij behoorlijk verschillen qua karakter. Eén verschil is dat er bij Musk een systeem in zijn daden is te ontwaren, er is een ‘method in the madness’. Bij Trump vind ik dit moeilijker te ontdekken, bij Trump is er geen ideologie ontwaren, los van machtshonger, eigenbelang en gebakken lucht.
Wat weet je over Musk na lezing van zijn biografie?
Idealist
Het is voor sommigen waarschijnlijk moeilijk te geloven maar Musk is een idealist en een utopist. Zijn ondernemingen zijn gebaseerd op idealistische motieven. Musks belangrijkste drijfveer is om het ‘menselijk bewustzijn’ te borgen. Volgens hem is dat het beste te doen door van de mensheid een werkelijk ‘interstellaire soort’ te maken, dat wil zeggen een soort die reist tussen sterrenstelsels en leeft op verschillende planeten. Hij gelooft oprecht dat mocht de aarde vergaan, de mensheid zou kunnen overleven op andere planeten, zoals Mars. Dit klinkt misschien krankzinnig, maar hij heeft bizarre dingen voor elkaar gekregen, waardoor je na lezing het idee misschien iets minder krankzinnig vindt.
Toen hij aankondigde dat hij als particulier raketten wilde lanceren, waren er weinigen die hem geloofden. Bij SpaceX heeft hij met een team van 500 mensen raketten weten te produceren, waar ze bij Boeing 50.000 mensen voor nodig hadden. Met Tesla is Musk erin geslaagd om een markt voor elektrisch auto’s te creëren. Zijn drijfveer was bezorgdheid over de gevolgen van klimaatverandering en het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen. Starlink, internet toegang via satellieten, voorziet in veel landen zonder goede telecominfrastructuur in een behoefte. Zijn ideaal was om het internet voor iedereen toegankelijk te maken. Daarbij verloor hij de zakelijke kant niet uit het oog: het voorzag ook in een financieringsbron voor zijn SpaceX raketten. Dat is overigens typisch Musk: hij vindt een businessmodel voor zijn wereldvreemde idealen.
Menslievend
Zijn menslievende kant toonde hij in 2022 met Starlink. In februari van dat jaar hadden de Russen het Oekraïense commandosysteem uitgeschakeld door een malware aanval op het Amerikaanse satellietbedrijf Viasat. Vervolgens vielen zij Oekraïne aan, dat haar verdediging niet meer kon organiseren. Musk stelde Starlink terminals ter beschikking, ter waarde van 80 miljoen dollar (volgens Musk). De terminals waren binnen een paar dagen ter plekke en operationeel. ‘Zonder Starlink zouden we de oorlog aan het verliezen zijn’ aldus een Oekraïense pelotonscommandant destijds in The Wall Street Journal.
Ook zijn bemoeienis met Twitter en AI (kunstmatige intelligentie) zijn ingegeven vanuit idealistische motieven. Bij Twitter ging dit om de vrijheid van meningsuiting, bij AI om de gevaren van overheersing van de mensheid door kunstmatige intelligentie. Of het middel (de overname van Twitter) niet erger was dan de kwaal is een andere verhaal, maar zijn motieven waren nobel. En al dat geld dan? Hij is toch de rijkste man ter wereld? Dat klopt, hij heeft veel vermogen en ‘verliest’ ook veel geld. Regelmatig wordt in de media gemeld hoeveel miljarden Musk nu weer is kwijtgeraakt, vaak met enig leedvermaak. Ik denk dat het hem minder doet dan velen denken. Ten eerste zit een groot deel van zijn vermogen vast in aandelen, het is niet dat hij ‘even kan pinnen’. Zijn rijkdom fluctueert met de beurskoersen. Bovendien is geld niet zijn primaire drijfveer, impact maken is dat wel.
Musk wil impact maken op de wereld. Hij wil revoluties ontketenen en bestaande structuren omver werpen. Voor hem is geld en vermogen niet een doel op zich, maar wel een maatstaf voor de mate waarin hij succesvol is. Wat hem wel stoort is dat hij door sommigen als inherent immoreel wordt gezien, vanwege zijn rijkdom. Dat heeft effect gehad op zijn politieke voorkeuren, zoals in dit stuk later terugkomt.
Geen empathie
Musk heeft weinig tot geen empathische vermogens. Hij kan zich niet inleven in de gevoelens van anderen. Dit is volgens verschillende ex-vrouwen de belangrijkste oorzaak voor het stranden van zijn huwelijken en in dergelijke intieme relaties is het voor hemzelf een handicap. Maar hij beschouwt het zelf als CEO (leidinggevende) als een pluspunt. Hij heeft geen enkele moeite om medewerkers te ontslaan of uit te schelden, zelfs als het gaat om langdurige, ‘vriendschappelijke’ relaties met loyale medewerkers die lange tijd goed gefunctioneerd hebben. Medewerkers houden het niet lang bij hem vol. Dat komt ook omdat hij zich volledig op zijn werk stort en van zijn medewerkers dezelfde houding van totale commitment verwacht. Het idee van een balans tussen werk en privé is hem totaal vreemd.
Asperger
Bij de beschrijving van zijn ‘leiderschapskwaliteiten’ moest ik denken aan het sprookje van het gestoorde visje. Er was ooit een school vissen die zwom in de oceaan. Alle vissen in die school gedroegen zich netjes alle anderen: ze hadden een zintuig waardoor ze zich automatisch aanpasten aan de zwemrichting van de school. Als de school naar links zwom, gingen ze mee. Er was echter één gestoord visje en die zwom gewoon op eigen houtje. Omdat alle anderen zich aan hem aanpasten, werd hij daarmee de leider van de school.
Musk is hypercompetitief ingesteld en verslaafd aan computergames. Door het gamen heeft hij zijn strategische vaardigheden ontwikkeld. Eén van zijn favoriete games is Polytopia, dat ook in het Tesla besturingssysteem zit. In dit spel is het belangrijk dat je niet reageert op de acties van je medespelers maar je eigen strategie kiest. Net als het gestoorde visje.
Naar eigen zeggen heeft Musk het syndroom van Asperger, dat kun je omschrijven als een milde vorm van autisme. Asperger sprak van ‘intelligentie-automaten’, wege het idee dat deze patiënten alles met hun intelligentie deden, en hun gevoelsleven niet of nauwelijks aanwezig leek. Dat zou deels een verklaring zijn van zijn gedrag. Hij heeft moeite met emoties, sociale situaties en relaties en is vaak eenzaam. Zijn gevoelsleven lijkt primitief: je hebt de ‘good guys’ en de ‘bad guys’. Op de ‘bad guys’ kun je wraak nemen (zoals later nog aan de orde komt). Je zou kunnen zeggen dat hij zich mentaal al op een soort Mars bevindt. Dan heb je ook niet zoveel te verliezen als je deze menselijke wereld verlaat. Dat maakt leven op Mars misschien ook wel minder afstotend voor iemand als Musk.
Move fast and break things: meritocratie
Bij het ontwerpen van zijn fabrieken werkt Musk volgens een vast algoritme. Dit zijn de vijf geboden van Musk:
- Wees kritisch bij elke vereiste, accepteer geen ‘anonieme’ vereisten, bijv. voorschriften van de veiligheidsafdeling. Vereisten moeten bedacht zijn door (en herleidbaar tot) een natuurlijk persoon.
- Schrap zoveel mogelijk onderdelen van het proces. Misschien moet je ze later weer toevoegen. Als je niet minstens 10% moet terugzetten, heb je te weinig geschrapt.
- Versimpel en optimaliseer. Doe dit pas na stap 2. Een veelgemaakte fout is het optimaliseren van een proces of onderdeel dat er niet zou mogen zijn.
- Versnel de cyclustijd (dit is de tijd die het vergt om een taak of onderdeel af te ronden). Elk proces kan worden versneld. Maar doe dat pas nadat je de eerste drie stappen hebt opgevolgd. In de Tesla-fabriek besteedde ik per abuis veel tijd aan het versnellen van processen waarvan ik later besefte dat ze geschrapt hadden moeten worden.
- Automatiseer. Dat komt als laatste. De grote vergissing in Nevada en Fremont (Tesla) was dat ik begon met het automatiseren van elke stap. We hadden moeten wachten tot alle vereisten kritische waren bekeken, onderdelen en processen waren geschrapt en de kinderziekten waren overwonnen.
Door toepassing van deze geboden heeft hij complete bedrijfstakken op hun kop gezet. Het negeren van vereisten, het schrappen van onderdelen en het verkorten van tijdpaden leidt tot veel lagere kosten. Dat brengt risico’s met zich mee en Musk houdt erg van risico’s. Hij voelt zich het prettigst in een sfeer van urgentie en crisis. Dat geldt in zijn persoonlijk leven en in zijn zakelijke beslissingen.
In december 2022, nadat hij Twitter had overgenomen, bleek dat een deel van de servers in een ruimte stond, waarvan de huur (110 miljoen dollar per jaar) afliep. De verhuurders wilden de huur opzeggen. Het ging om 5.200 rekken van 2,5 meter hoog, met daarin 30 servers. Per stuk wogen ze 1.100 kg. Volgens de technici zou verhuizen 6 tot 9 maanden kosten. Dat pikte Musk niet. Hij is er naar toe gevlogen, heeft met een aantal medewerkers en lokale verhuizers de beschikbare vrachtwagens in de omgeving gehuurd, de servers losgekoppeld, ingeladen en naar een andere bestemming gereden. Ze verhuisden 700 rekken in drie dagen. Daarmee nam hij het risico dat Twitter plat kwam te liggen en dat gebeurde gedeeltelijk ook, er waren regelmatig storingen. Hij neemt risico en maakt fouten: achteraf gaf Musk toe dat de verhuizing een vergissing was geweest.
Hij weet kosten te besparen door ‘outside the box’ te denken. Tijdens het bouwen van de SpaceX raketten bleek dat het koelingssysteem voor het vrachtruim drie miljoen dollar zou gaan kosten. Musk informeerde toen wat een airconditioningssysteem voor een huis kostte: 6.000 dollar. Vervolgens kocht hij een paar gewone airconditioningssystemen en paste die aan.
Hij is een selfmade ondernemer en industrieel, die zelf technisch zeer goed onderlegd is, en ook een goede neus heeft voor technisch talent. Goede mensen maken promotie, slechte mensen worden ontslagen: een absolute meritocratie. Hij vindt dat ingenieurs de leiding moeten hebben in een bedrijf en niet de bedrijfskundigen. Met name door de wol geverfde praktijkmensen moeten volgens hem de kar trekken. Als je iets wilt verbeteren moet je ook nooit naar het management stappen maar naar de uitvoerenden.
Hij heeft wel de neiging om zondebokken aan te wijzen, en om rancune te blijven koesteren tegen vermeende ‘tegenstanders’. Dit zijn vaak mensen die hij vertrouwde maar die in zijn ogen niet loyaal waren. Zelf kent hij geen enkele loyaliteit naar mensen als hij ze niet meer kan gebruiken. Daarnaast is hij wel bereid om fouten toe te geven en ervan te leren. Hij kan incasseren als geen ander. Hij is een groot voorstander van ‘learning by doing’ en heeft een grote minachting voor regels en voorschriften die niet direct herleidbaar zijn tot praktijkervaringen. Zo ontploften de eerste SpaceX raketten bij lancering doordat hij teveel risico nam. Hij ging stug door en leerde van zijn ervaringen totdat de lanceringen wel werkten. Producten kunnen altijd veel goedkoper en sneller gemaakt worden dan specialisten en experts denken. Dat bleek bij Tesla, bij SpaceX en bij Twitter. Gewoon iedereen ontslaan die je tegenspreekt, of die moeilijk doet. En het werkte! Bij Twitter heeft hij 80% van het personeel ontslagen en het werkt nog steeds.
Door zijn ervaringen bij Tesla, SpaceX en Twitter is hij er rotsvast van overtuigd dat je experts moet wantrouwen, zeker als het gaat om voorschriften, kosten en tijdpaden.
Dor hout snoeien bij de overheid
Op dit moment ligt Musk onder vuur omdat hij het Amerikaanse overheidsapparaat sloopt, via massa ontslag met zijn DOGE taskforce, met een dubieus democratisch mandaat. Die ontwikkelingen vonden plaats na de publicatie van de biografie. Maar na lezing ervan vind ik het niet heel onlogisch. Ik denk dat het simpelweg te verleidelijk was voor Musk om zijn vijf geboden voor de verandering op de Amerikaanse overheid toe te passen. Hij is er immers van overtuigd dat het allemaal veel goedkoper en efficiënter kan. Het ambtelijk apparaat hangt natuurlijk aan elkaar van procedures en tijdrovende voorschriften.
Maar gaat zijn aanpak werken of gebeuren er ongelukken? Aan de ene kant denk ik dat er aan de processen van de overheid hogere eisen gesteld moeten worden qua betrouwbaarheid, transparantie en rechtvaardigheid dan bij een productieproces van een product. Het schrappen van ambtenaren brengt in dat opzicht voorziene en onvoorziene risico’s met zich, zeker op lange termijn. Onze maatschappij kan niet functioneren zonder een goedwerkende en transparante overheid. Aan de andere kant dijt een overheid van nature altijd uit en bevindt zich in elke ambtelijke organisatie veel dor hout, waar een flinke snoei geen kwaad kan.
Een probleem is wel dat Musk niet met anderen kan samenwerken. Zijn filosofie werkt alleen als hij de baas is en autocratisch beslissingen kan nemen. Zo is hij regelmatig uit zijn eigen ondernemingen gewipt omdat anderen tabak kregen van zijn autocratische en botte stijl (bijvoorbeeld bij Paypal) Het zou een wonder zijn als er geen ruzie ontstaat binnen het team van Trump en Musk voor het zijn missie zou kunnen volbrengen.
Politieke loyaliteiten
Tijdens Trumps eerste periode gaf Musk aan dat hij Trump een oplichter vond. Hij heeft een hekel aan ‘gebakken lucht’ en als er iemand gebakken lucht produceert is het Trump. Hij steunde Hillary Clinton tijdens de verkiezingen van 2016. Zijn bromance met Trump is daarom op het eerste gezicht lastig te begrijpen. Maar als je inzoomt op het karakter en de ervaringen van Musk wordt het wel iets logischer.
In 2020, tijdens de coronapandemie kwam hij in aanvaring met de (Democratische) autoriteiten van Californië. Zij gelastten de sluiting van de Teslafabriek in Fremont. Musk vond deze coronamaatregelen onzin en hij hield zijn fabrieken gewoon open. Deze aanvaringen met de Democratische autoriteiten in Californië hebben bijgedragen aan zijn afkeer van progressieven en van Californië.
Wat verder bijdroeg aan verzuurde verhoudingen met de Democraten is de manier waarop Musk Tesla leidt. De arbeidsomstandigheden in de Tesla fabrieken zijn relatief slecht, zo vinden er 30% meer bedrijfsongevallen plaats dan gemiddeld in de automobielindustrie. Ook liggen de lonen aanzienlijk lager dan bij andere bedrijven. Vakbonden krijgen echter in de fabrieken van Musk geen poot aan de grond. Dit gaf hem in bij de Democratische Partij en - media een slechte reputatie. De Democratische partij, en Biden zijn gelieerd aan de vakbonden die in de traditionele automobielindustrie in de VS sterk zijn. Dit leidde ertoe dat Biden tijdens zijn presidentschap de traditionele autofabrikanten voor hun ‘pionierswerk’ op het gebied van elektrische auto’s prees, zonder daarbij Tesla te noemen. Op dat moment was Tesla echter met afstand de grootste producent van dat soort auto’s. Dit gebrek aan erkenning door Biden (vanwege Bidens loyaliteit aan de vakbeweging) stak Musk enorm, en hij koestert sindsdien rancune tegen Biden en zijn entourage.
Hekel aan woke
Ook Europeanen staan er niet goed op bij Musk. In Europa is er vaak sprake van collectieve arbeidsovereenkomsten tussen vakbonden en werkgevers. Dit betekent dat het cultuurverschil tussen de cowboy Musk en de corporatistische structuren nog groter zijn en de botsingen heftiger. Zo brak in 2023 een staking uit in de Zweedse vestiging van Tesla vanwege de weigering van Tesla om een collectieve arbeidsovereenkomst af te sluiten. Deze staking breidde zich uit naar solidaire vakbonden in Noorwegen, Finland en Zweden. Waarschijnlijk ziet Musk dit als een existentiële bedreiging voor zijn plannen om de mensheid te redden en het zou me niet verbazen als zijn steun voor de radicaal rechtse AfD in Duitsland een gevolg is van deze gebeurtenissen. Een politiek revolutie is noodzakelijk om de – in zijn ogen – corrupte en verouderde Europese structuren die verandering tegenhouden, omver te werpen en ons in de Musk utopie te brengen.
In het algemeen gesteld heeft Musk steeds meer een hekel gekregen aan de progressieve ‘stokpaardjes’. Dat heeft ook een persoonlijke achtergrond. Eén van zijn kinderen uit zijn eerste huwelijk heeft alle banden met hem verbroken. Zijn (trans) dochter Jenna wil hem niet meer zien. Hij vertegenwoordigt wat zij verafschuwt: zijn rijkdom en rol als kapitalistisch ondernemer, maar ook zijn kille gedrag als vader. Hij beschouwt zich als loyaal naar zijn kinderen en de afwijzing door zijn trans dochter heeft hem diep geraakt. Hij kan het niet goed verkroppen dat zij hem juist - althans voor zijn gevoel – afwijst om zijn rijkdom. Hij geeft de schuld daarvoor aan het ‘woke mind virus’, dat haar geïnfecteerd zou hebben. Blijkbaar beschouwt hij ‘woke’ als een soort kwaadaardige ideologie die mensen infecteert. Zijn rancuneuze antwoord is een afkeer voor alles wat met rechten voor transgenders te maken heeft.
Die opvatting past natuurlijk goed bij de conservatieve anti-woke agenda van Trump.
Een van de redenen om Twitter over te nemen was de – in zijn ogen – onterechte ban van Trump en onderdrukking van rechtse geluiden. Als reactie richtte Trump Truth Social op. Het leek erop dat er de social media het zelfde polarisering op zou treden als er in de Amerikaanse traditionele media is opgetreden.
Daar heeft hij een punt: iedereen praat en leest alleen nog maar met gelijkgestemden in zijn eigen bubbel. Musk vond dat Twitter een vrijplaats diende te zijn voor álle meningen.
Libertarisme
Zijn ervaringen bij Twitter duwden hem langzamerhand in het Libertarische kamp. Veel van de Amerikaanse techmiljardairs, zoals Peter Thiel en Jeff Bezos onderschrijven het Libertarische gedachtengoed. Libertarisme is een soort radicaal liberalisme. Het aanbidt de creatieve, ondernemende mens en zet die af tegen de verstikkende overheid. De Amerikaanse conservatieve versie blijkt in de praktijk twee pijlers te hebben:
• Een radicaal wantrouwen tegen elke overheidsinterventie
• Een radicale interpretatie van de vrijheid van meningsuiting.
Het wantrouwen tegen elke vorm van overheidsinterventie is beïnvloed door de econoom en nobelprijswinnaar Von Hayek. Hij was een Oostenrijker en op basis van zijn ervaringen meende te kunnen stellen dat elke vorm van sociaal beleid uiteindelijk leidt tot ‘burgerlijke slavernij’, dat wil zeggen een totalitair regime (The road to serfdom, 1945). Hoewel die publicatie meer polemisch dan analytisch is, hebben zijn ideeën vanwege hun bruikbaarheid veel invloed in deze (neoliberale en libertarische) kringen. Libertarisme vertaalt zich in de economische praktijk vooral in een laissez-faire. Zo laag mogelijke belastingen (toevallig ook erg fijn voor miljardairs), geen sociale vangnetten, geen vakbonden (ook prettig voor Musk c.s.), geen centrale bank (zie Trumps liefde voor Bitcoin).
Het is ook vooral een ideologisch antwoord op ‘socialisten’ (zoals Jenna, de dochter van Musk) die rijken willen belasten: rijk zijn is niet iets om je voor te schamen maar juist een patriottische daad, een verwezenlijking van The American Dream.
Het Libertarisch gedachtengoed komt in de praktijk vaak neer op ‘ieder voor zich en God voor ons allen’.
De Libertarische nadruk op een absolute vrijheid van meningsuiting ligt ingewikkelder. De nuances in die discussie zijn vanuit een Europees perspectief moeilijker te volgen. De indruk die ik krijg uit de biografie is dat de afgelopen jaren de Republikeinse geluiden in de VS op social media (Twitter, Facebook) in sommige gevallen de mond zijn gesnoerd. In het bijzonder werd een verhaal over Hunter Biden (de zoon van Joe Biden) gecensureerd, en Trump werd geweerd van Twitter en Facebook na zijn leugens over ‘verkiezingsfraude’. Deze ‘censuur’ was een reactie op de Russische inmenging in de verkiezingen van 2016 via Facebook en social media.
De ban van Trump voedde enerzijds Republikeinse (en Musks) complottheorieën over de ‘liberal bias’ van de (moderatie-teams van) social media en dit was niet bevorderlijk voor de Libertarische economische agenda. Dus onder het mom van vrijheid van meningsuiting, hebben techno-libertariërs zich meester gemaakt van de (social) media: Musk nam Twitter over en schafte de fact checking af, en ook Mark Zuckerberg (Facebook) maakte een knieval voor de Republikeinse wind.
Maar de strijders voor het vrije woord blijken in de praktijk wat minder principieel. Na de overname van Twitter ontsloeg Musk alle programmeurs van Twitter die niet 100% loyaal leken. Vervolgens stelde Musk een account op non actief dat zijn vluchtgegevens (ontleend aan publieke bronnen) publiceerde, volgens eigen zeggen uit ‘veiligheidsoverwegingen’. Daar kwam kritiek op vanuit journalistieke hoek. Als vergelding zette Musk de accounts van deze journalisten op non actief. Tot zover de vrijheid van meningsuiting volgens Musk. Uiteindelijk gaat de persoonlijke ‘wraak’ bij Musk blijkbaar boven de principes.
Is Musk een schurk?
De Musk/Trump tandem wordt door velen terecht als een bedreiging voor de internationale rechtsorde, democratie en persvrijheid beschouwd. Musk wordt daarbij gezien als een soort James Bond superschurk. De biografie heeft dit beeld van Musk bij mij zeker genuanceerd. Hij is in mijn ogen vooral een wereldvreemde nerd en minder een kwade genus.
Hij heeft bijzondere prestaties geleverd ten dienste van de mensheid. Maar dat neemt niet weg dat hij een aantal vreemde psychologische kronkels en dubieuze eigenschappen heeft. Die hebben geleid tot acties waarmee hij zijn goede daden en prestaties grotendeels, zo niet volledig teniet doet.
De combinatie van het gebrek aan empathie en zijn idealisme, leidt ertoe dat zijn idealisme een nogal abstracte, wereldvreemde en losgezongen indruk maakt. Zijn alledaagse gedrag is bot en kwetsend en draagt niet bepaald bij aan een veilige werksfeer waarin mensen tot hun recht komen. Zijn idealisme heeft geen menslievende kern, het is een bedachte vorm van ‘goed willen doen’. In feite komt het neer op ‘het doel (lees: zijn doel) heiligt de middelen’, wat als al gauw leidt tot cynisme en opportunistische machtspolitiek. Zijn idealisme is dus gespeend van zelfinzicht, van een humanistische ethiek.
Het meest verbijsterende is natuurlijk zijn steun aan het Trump regime. Vermoedelijk vinden zij elkaar vooral in hun opvatting van ‘het doel heiligt de middelen’ en hun rancuneuze gevoelens ten opzichte van Democraten. Het Trump regime neemt in hoog tempo beslissingen die zeer schadelijk zullen zijn voor de leefbaarheid van onze planeet. Het afschaffen van elke vorm van klimaatbeleid, het afschaffen van de ontwikkelingshulp, het ontmantelen van de internationale rechtsorde, de steun aan oorlogsmisdadigers als Poetin. Ik vermoed dat Musk dat meer op de koop toe neemt. Door zijn steun aan Trump is Musk daar uiteraard volledig verantwoordelijk voor. Elk idealisme, elke menslievende daad wordt dan een gratuit gebaar, lippendienst aan een steriel ideaal.
Het paradoxale is dat hij de mensheid wil redden door de reis naar een onleefbare planeet mogelijk te maken, terwijl hij in feite deze leefbare planeet met zijn ‘idealistische gedrag’ steeds onleefbaarder maakt. Of zijn grootste bijdrage aan de mensheid op dit moment is wellicht als hij mee zou reizen in zijn Starship naar Mars en nooit meer terugkeert. Maar wat zouden we van hem kunnen leren?
Europees antwoord
Hoe kunnen we iets leren van de VS en Musk en tegelijkertijd de kanten waarin Europa sterk is benutten? Musk stelde techniek boven marketing. Europa zou veel meer moeten investeren in de opleiding van technici, en technici moeten binnen productiebedrijven de scepter zwaaien. Philips was een techniek gedreven onderneming, die overgenomen is door marketeers. Het is zelfs geen schim meer van de onderneming die het ooit was. Technische skills zijn belangrijker dan marketing skills. Een goed product verkoopt zichzelf. Als er iets is dat Musk in zijn DNA heeft dan is het risico nemen. Volkswagen had een reclame waarin twee ouderen een jongere collega bezig zagen iets uit de auto te halen. De een zei toen: “Hij zal het ver brengen”. Toen bleek dus dat hij een VW bedrijfswagen had. De ander zei toen: “Nee, hij neemt geen risico’. De bedoelde boodschap was natuurlijk dat VW een zeer betrouwbare wagen was. Maar het schetst precies het probleem van de Europese manier van ondernemen: weinig risico durven nemen. Dat is ook VW bijna fataal geworden.
Musk leert ons om outside the box te denkenen regels op te rekken en gevestigde wijsheid en expertise uit te dagen. Musk investeerde zijn geld telkens in nieuwe en grotere projecten en werd daarbij gesteund door andere miljardairs met visie. In de VS bestaat een netwerk van vermogende miljardairs dat investeert in beloftevolle startups. Dit is heel belangrijk voor de successen en de voorsprong op dit terrein.
De markt voor risicodragend vermogen is in Europa veel te versnipperd. Europa moet de mogelijkheden voor succesvolle ondernemers om hun vermogen te investeren in startups vergroten, door dat fiscaal te faciliteren. Dit is natuurlijk niet populair maar het is een belangrijke stap om beginnende ondernemers kansen en coaching te bieden.
Uitbaten zwakke punten Musk/Trump
En dan het laatste en in mijn ogen belangrijkste kans: Musk/Trump jagen talent uit de VS door hun beleid D xenofobe, antidemocratische, antiwetenschappelijke wind in de VS stuit veel academici tegen de borst. Het Big Tech libertarisme van Bezos, Thiel en Musk heeft zijn ziel verkocht aan een inhumane interpretatie van vrijheid, zonder verantwoordelijkheid voor de medemens. Er zijn veel jonge academici die graag een aantal jaren in Europa willen werken als statement tegen deze ontwikkelingen en opvattingen., Zoals Musk een meester was in het aantrekken van talent, zo moet Europa zo slim zijn om nu haar slag te slaan en Amerikaans talent weglokken. En Europa heeft veel te bieden op het gebied van gezondheidszorg, liberale opvattingen en work-life balance. Het overnemen van onderzoekers gebeurt al op kleine schaal op Europese universiteiten, maar dit moet op veel grotere schaal worden aangepakt. Het lijkt me een goed idee om 10% van de 800 miljard voor de Europese defensie te investeren in Human Capital, door deskundigen op het gebied van AI, ICT, drones e.d. aan te trekken. Braindrain the States!
Bedankt voor deze positieve en hoopvolle interpretatie van de huidige gebeurtenissen in de VS! Begrijpen waarom Musk doet wat hij doet, helpt ook 😉
Met plezier gelezen en geeft weer enig inzicht in wat er allemaal gaande is in de wereld.