Kunstschilder Rudy Volbeda*) vroeg mij of mijn gedichten iets te maken hebben met mijn activiteiten als coach. Een leuke vraag. Intuïtief voel ik een verband, maar als ik daarover nadenk, krijg ik last van kritische gedachten. Zitten mensen te wachten op zo’n uitleg? 

In mijn coachopleiding is me duidelijk gemaakt dat ik me ‘professioneel’ moet opstellen. Je beoefent een vak. Iemand huurt een professional in om een klus te klaren. Wie zit er te wachten op een loodgieter die bespiegelingen houdt over poëzie, als je een lekkende kraan hebt? 

Aan de andere kant, een bekend adagium onder coaches is ook: een coach is zijn eigen instrument. Dat wil zeggen, als coach ben je niet slechts toehoorder en pas je niet alleen technieken toe. Je zet jezelf in. Je observaties, reacties en gevoelens gebruik je om iemand feedback te geven. Dat wil zeggen: je kunt jezelf niet ‘buiten de relatie houden’. Zelfkennis is belangrijk. Een coach of therapeut die zichzelf niet kent, kan maar beperkt anderen helpen. 

Vanuit dat gezichtspunt is het dus belangrijk dat ik me als coach ook in de kaart laat kijken. Laat ik die kritische gedachten dus eens aan de kant schuiven. Wat zeggen mijn gedichten over mij als coach? Kun je uit mijn gedichten iets afleiden over hoe ik als coach in het leven sta? Zeker weten! Om dat te illustreren heb ik een paar regels uit gedichten gelicht. 

Ik begin met twee gedichten over compost. 

Compost 

Op deze aarde groeit alleen gras 

‘k Wou dat ik ouder was 

Diepe wortels in rijke gedachtengrond 

Alles gemalen en los 

Met stukken onverteerd 

Wordt het goede compost 

Dit gedicht schreef ik toen ik 21 was. In het gedicht ‘De wilde tuin’, dat ik 35 jaar later schreef, heb ik het weer over compost: 

De wilde tuin (fragment) 

Seizoenen kwamen vier keer vier 

Oude vragen tot compost verteerd 

Toen ik was geworteld hier 

Zocht ik de eerste kiemen weer 

Compost staat voor mij voor verwerkte ervaringen. Verwerking van het verleden leidt tot een vruchtbare laag grond, waarin ik kan wortelen en groeien. Pijnlijke ervaringen verliezen door verwerking hun scherpte en worden gemalen en los, vruchtbaar zelfs. 

Het composteren van het verleden is echter geen pijnloos proces. Het gaat gepaard met lastige emoties, zoals boosheid en verdriet. Boosheid is voor mij gemakkelijker dan verdriet. Over boosheid kan ik meerdere blogs volschrijven, maar ik hou het er hier op dat boosheid verdriet is op zoek naar erkenning. 

Ik vind het moeilijk om m’n verdriet echt toe te laten. Verdriet maakt me weerloos, in overgave aan m’n verdriet voel ik me als een kwetsbaar kind. Maar ik heb ervaren dat toegeven aan het verdriet de enige manier is om weer bij mezelf te komen. Verdriet brengt me uiteindelijk weer in balans. 

Als die ervaringen verwerkt zijn, heb ik meestal iets geleerd. Ik ben ‘sadder and wiser’. Ik begrijp meer van mezelf, over een verlangen, behoefte of een illusie, en meer van anderen. Het is een proces van benoemen en uitsorteren (dat is van jou, dit is van mij). Dat is de essentie van het composteren: niet alleen verandert de ervaring van onbegrijpelijk en pijnlijk in iets alledaags als aarde, ik ben ook zelf veranderd. Therapeute Riekje Boswijk-Hummel schrijft in ‘Ruzie’ (p. 209/210): 

Verdriet verwerk je door dat verdriet te uiten en je erdoor naar binnen te laten voeren. De pijn waar je op die manier in terechtkomt verwerk je door begrip en aanvaarding. Je leert en aanvaardt hoe de dingen in elkaar zitten, hoe ‘het’ nu eenmaal toegaat in de wereld, hoe mensen zijn, wat kan en wat niet kan, wat de beperkingen van het leven zijn en hoe dat voor jou voelt. (…) Op die manier ontstaat er uit het verwerken van pijn altijd wijsheid. (cursief in het origineel - einde citaat) 

Muziek, gedichten, films kortom alle kunst die je raakt, kan je helpen bij het verwerken, omdat het je dichter bij je emoties brengt. Dat geldt ook voor het maken van kunst. Het onderzoeken en uitdrukken van je gevoelens biedt troost en inzicht. Het schrijven van een gedicht is een verkenning, een onderzoek naar de juiste woorden. 

In het eerste gedicht schrijf ik over het verlangen naar meer levenservaring (ik wou dat ik ouder was). In het tweede gedicht zeg ik dat ik daarin een stuk op weg ben. Met andere woorden, ik voel me, decennia later, inderdaad geworteld in mijn verleden. Dat wil niet zeggen dat ik er helemaal mee klaar ben, in tegendeel. Soms blijven er stukjes onverteerd, pijnlijke ervaringen die ik (nog) niet heb kunnen verwerken, maar dat is niet erg. Ik blijf in dialoog met mijn verleden (zie ook mijn blog Van oude koeien de dingen die niet voorbij gaan). 

Composteren van je verleden is noodzakelijk voor het goed kunnen waarnemen in het heden. Een ander écht zien, betekent voor mij dat je naar de ander kunt kijken zonder dat je eigen pijn en behoeftes in de weg zitten. Maar dat kan alleen als je die verwerkt hebt, als je geworteld bent. Daarover schrijf ik in de volgende strofe. 

De wilde tuin (fragment) 

Was jij de vroedvrouw van mijn woede? 

Opende mijn hart toen je mijn ziel benoemde? 

Hoe was het toen we elkaar ontmoetten? 

En toen we elkaar voor het eerst echt zagen? 

Echt gezien worden voelt heel bijzonder, het voelt als liefde. De momenten dat dat gebeurt, zijn gedenkwaardige momenten in een mensenleven, dan is er echt contact. Het is een zeldzame, kostbare gift. Ik wil die heilige momenten eren, zoals religies doen, desnoods bij een altaar in een viering. En zachtjes zing ik dan mijn gedichten op gospelmuziek als eredienst aan het echte contact.

*)Op 11 en 12 december exposeer ik mijn gedichten op fotoprints  in de Kerk in Epse, adres:

Lochemseweg 36, Epse, samen met Rudy (kunstschilder) en Janny Volbeda (beeldhouwer).  Openingstijden: 11- 17 u. Welkom!

De expositie is onderdeel van de kunstroute 'Geef eens kunst kado', in Epse, Gorssel, Eefde en Zutphen.

Mocht je interesse hebben in een coachingsgeprek bel me dan vrijblijvend op: 06 55558757, of via email egbert.oldenboom@gmail.com, of het webformulier.